Zawezwanie do próby ugodowej uregulowane w art. 184 Kodeksu Postępowania Cywilnego stanowi bardzo popularną instytucję prawa cywilnego, głównie ze względu na skutek o charakterze materialnoprawnym w postaci przerwania biegu przedawnienia. Korzystanie z powołanej instytucji procesowej ułatwia również relatywnie niska opłata w wysokości 40zł (art. 23 pkt 3 u.k.s.c.).
Na łamach niniejszego bloga rozważana była już kwestia dopuszczalności stosowania przepisów o właściwości przemiennej przy zawezwaniu do próby ugodowej.
Teraz chciałbym zająć się kwestią ustalenia wysokości kosztów postępowania pojednawczego a ściśle – kosztów zastępstwa procesowego strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika.
W przypadku zawarcia ugody w postępowaniu rozpoznawczym ogólną zasadą jest wzajemne zniesienie kosztów sądowych w przypadku zawarcia ugody sądowej zgodnie z brzmieniem art. 104 KPC.
Odmienne kwestia ta została uregulowana w postępowaniu pojednawczym. Kwestię rozliczenia kosztów postępowania pojednawczego reguluje art. 186 KPC:
Art. 186. [Koszty postępowania pojednawczego]
§ 1. Jeżeli wzywający nie stawi się na posiedzenie, sąd na żądanie przeciwnika włoży na niego obowiązek zwrotu kosztów wywołanych próbą ugodową.
§ 2. Jeżeli przeciwnik bez usprawiedliwienia nie stawi się na posiedzenie, sąd na żądanie wzywającego, który wniósł następnie w tej sprawie pozew, uwzględni koszty wywołane próbą ugodową w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Ratio Legis wprowadzonej regulacji to obrona przed zbyt pochopnym kierowaniem wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Jak wynika z powołanego przepisu pozycja przeciwnika jest dużo lepsza – w przypadku jego stawiennictwa a braku stawiennictwa wzywającego, Sąd na żądanie przeciwnika wyłoży na wzywającego obowiązek zwrotu kosztów. Koszty te przyznane zostaną w zasadzie przy bardzo niewielkim nakładzie pracy (w zasadzie obejmującym jedynie zapoznanie się z aktami sprawy oraz dotarcie do siedziby sądu).
Pozycja wzywającego jest w aspekcie kosztów dużo mniej komfortowa- przy braku stawiennictwa przeciwnika, koszty wywołane próbą ugodową Sąd uwzględni dopiero po wytoczeniu powództwa o roszczenie objęte wnioskiem, przy orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.
Powyżej przedstawiono zasadę rozdzielenia kosztów wywołanych postępowaniem pojednawczym uregulowanym w art. 184 KPC. Teraz należałoby zastanowić się nad ustaleniem wysokości ww. kosztów a ściślej – wysokości kosztów zastępstwa procesowego.
Wielu pełnomocników zdaje sobie sprawę, iż w przypadku zawezwania do próby ugodowej, Sądy Rejonowe bardzo często przyjmują stawkę zastępstwa procesowego jak za postępowanie procesowe w sprawie dochodzenia roszczeń pieniężnych (tj. stawki wynikające z § 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu).
I tak może dojść do sytuacji, w której wzywający nie pojawi się na posiedzeniu o zawezwanie do próby ugodowej, która ma polegać na wypłacie na rzecz wzywającego kwoty 55 000zł. Natomiast stawi się przeciwnik reprezentowany przez radcę prawnego bądź adwokata (lub częściej właśnie ten pełnomocnik) i złoży wniosek o przyznanie kosztów zgodnie z brzmieniem Art. 186 § 1 KPC. Sąd Rejonowy zaś, uwzględniając ww. wniosek nałoży na nas obowiązek zapłaty na rzecz strony przeciwnej kwoty 3600zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (zgodnie ze stawką wskazaną w § 6 powołanego Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.)
Odmienne stanowisko, co do wysokości kosztów zastępstwa procesowego wywołanych próbą ugodową zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 lutego 2014r. Sąd Najwyższy wskazał, iż właściwą kwotą kosztów zastępstwa procesowego będzie zawsze kwota 120 zł. Powołana uchwała została wydana w oparciu o analogiczną sytuację- Przedsiębiorca – A. Ś. złożyła wniosek o zawezwanie do próby ugodowej P. SA, jednakże nie stawiła się na posiedzenie wyznaczone na dzień 28 marca 2013 r. Na posiedzenie stawił się natomiast pełnomocnik wezwanego. Wobec niestawiennictwa wzywającej Sąd Rejonowy […] w W., postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2013 r. zasądził od wzywającej A. Ś. na rzecz wezwanego kwotę 3.600,- zł tytułem kosztów zastępstwa prawnego. Postanowienie w przedmiocie kosztów zaskarżyła zażaleniem wzywająca do próby ugodowej. Sąd Okręgowy postanowił zwrócić się do Sądu Najwyższego z następującym pytaniem prawnym:
Czy w sprawie o zawezwanie do próby ugodowej, w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w art. 186 § 1 k.p.c., Sąd ustala wynagrodzenie pełnomocnika przeciwnika wzywającego na podstawie § 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu czy też § 10 ust. 1 pkt 3 tego rozporządzenia.
Z związku z powołanym pytaniem prawnym, Sąd Najwyższy podjął następującą uchwałę:
Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 lutego 2014 r. III CZP 117/2013
W postępowaniu pojednawczym sąd ustala wynagrodzenie pełnomocnika na podstawie stawki minimalnej, o której mowa w § 10 ust. 1 pkt 3 w związku z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 490).
Podzielam stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w powołanej uchwale. Zauważyć bowiem należy, iż zawezwanie, bez względu na właściwość przedmiotu sporu zawsze podlega kognicji Sądu Rejonowego, więc jego wysokość nie ma znaczenia dla niniejszego postępowania. Ponadto jak słusznie podnosi Sąd Okręgowy w treści pytania prawnego:
„..Przepisy rozporządzenia nie zawierają postanowień odnoszących się do czynności radcy prawnego w postępowaniu o zawezwanie do próby ugodowej. Przepis § 4 rozporządzenia stanowi, że wysokość stawki minimalnej zależy m.in. od rodzaju sprawy, zaś § 5, że w sprawach nieokreślonych w rozporządzeniu wysokość stawki minimalnej ustala się, przyjmując za podstawę stawkę w sprawach o najbardziej zbliżonym rodzaju. W ocenie Sądu Okręgowego, przy przyjęciu, że postępowanie o zawezwanie do próby ugodowej ma charakter samodzielnego postępowania pomocniczego, możliwe jest uznanie, że jest to postępowanie swym charakterem najbardziej zbliżone do postępowania nieprocesowego, a co za tym idzie wynagrodzenie pełnomocnika strony wezwanej (przeciwnika), w przypadku zaistnienia przesłanek z art. 186 kpc, należałoby ustalić w oparciu o przepis § 10 ust. 1 pkt. 3 rozporządzenia.”
Warto również podnieść, iż przyznanie za jedną rozprawę ugodową kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 3600zł absolutnie nie odzwierciedla nakładu pracy pełnomocnika w ww. sprawie i mówiąc trywialnie – wydaje się po prostu niesprawiedliwe dla strony przeciwnej. Oczywiście co do sprawiedliwości strony w procesie, jak to mówią – punkt widzenia zależy od punktu siedzenia, i prawdopodobnie nie miałbym zastrzeżeń gdyby Sąd zasądził na moją rzecz kwotę 3600zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego za zawezwanie do próby ugodowej.
Reasumując, zasadne wydaje się stanowisko, iż koszty zastępstwa procesowego przy zawezwaniu do próby ugodowej ustalić należy na poziomie 120zł a powołana uchwała SN przyczynić się może do ujednolicenia orzecznictwa w tym zakresie.
Radca Prawny Jakub Pitera