W niniejszym wpisie świąteczne wieści dla konsumentów, czyli słów kilka o zmianie przepisów konsumenckich.
W dniu 24 czerwca 2014 r. opublikowana została ustawa o prawach konsumenta ( Dz. U. poz. 827), zwana dalej UPK zastępująca obecnie obowiązujące przepisy, czyli :
- ustawę o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny ( Dz. U. z 2012 r. poz. 1225)
- ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego ( Dz. U. nr 141 poz. 1176)
Nowa ustawa wejdzie w życie I dnia Świąt, czyli 25 grudnia 2014 r. Oznacza to, że do umów zawartych przed tą datą, stosowane będą przepisy dotychczasowe. Powód jej uchwalenia, to jak łatwo się domyślić, konieczność wdrożenia do prawa polskiego kolejnej dyrektywy PE i Rady, tym razem z dnia 25 października 2011 r. ( 2011/83/UE).
UPK liczy sobie 55 artykułów i zawiera dwa załączniki- wzór pouczenia o odstąpieniu od umowy oraz wzór formularza odstąpienia od umowy.
Nowa ustawa zmienia również m. in. niektóre przepisy Kodeksu Cywilnego, przepisy ustawy Prawo Telekomunikacyjne, przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
Z zakresu stosowania nowej ustawy wyłączono umowy, w których konsument zobowiązany jest do zapłaty kwoty nieprzekraczającej 50 zł ( art. 3 ust. 1 pkt. 10 UPK).
Przepisy UPK w sposób znaczący poszerzyły także zakres obowiązków informacyjny przedsiębiorców, przy umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i umowach zawieranych na odległość.
Dość istotną kwestią do zapamiętania jest fakt wprowadzenia przez ustawodawcę zapisu dotyczącego zawarcia umowy przez telefon. W takim przypadku przedsiębiorca, który proponuje konsumentowi zawarcie umowy przez telefon, ma obowiązek potwierdzić treść proponowanej umowy utrwaloną na papierze lub innym trwałym nośniku.
Przechodząc do sedna, omówię pokrótce najważniejsze zmiany:
- Niezamówione świadczenia ( art. 5 UPK )
W przypadku kiedy przedsiębiorca spełni świadczenie niezamówione przez konsumenta, konsument nie jest w żaden sposób zobowiązany do zapłaty za niechciany towar lub usługę. Przedsiębiorca postępujący w ten sposób działa na własne ryzyko i nie może żądać od konsumenta zapłaty. Ponadto jeżeli konsument nie zwróci niezamówionego towaru ( np. kalendarza czy książki), to zachowanie takie poczytane przez przedsiębiorcę jako brak odpowiedzi nie stanowi zgody na zawarcie umowy.
- Prawo odstąpienia od umowy ( art. 28-38 UPK)
Konsument, który zawarł umowę na odległość lub umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, ma prawo odstąpić od niej bez podania przyczyny w terminie 14 dni . Do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenie przed jego upływem. Liczenie terminu:
– przy umowie sprzedaży pojedynczej rzeczy- 14 dni o dnia jej otrzymania przez konsumenta labo osobę przez niego wskazaną
– przy umowie sprzedaży wielu towarów, które są dostarczane partiami, osobno lub w częściach- 14 dni od otrzymania przez konsumenta ostatniej rzeczy, partii lub części.
– przy umowie polegającej na regularnym dostarczaniu towaru przez określony czas ( np. prenumerata)- 14 dni od daty otrzymania przez konsumenta pierwszej rzeczy
– umowy o świadczenie usług, zlecenia- 14 dni od dnia zawarcia umowy.
Istotne jest, że w przypadku kiedy przedsiębiorca nie poinformuje konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy, konsument może skorzystać z tego uprawnienia w ciągu 12 miesięcy. Niemniej, jeżeli przedsiębiorca w tym czasie poinformuje konsumenta o tym prawie, termin do odstąpienia upływa w terminie 14 dni od otrzymania przez konsumenta tej informacji.
Konsument może odstąpić od umowy składając oświadczenie woli zasadniczo w dowolnej formie, jednak dla bezpieczeństwa warto to uczynić w formie pisemnej. Załącznikiem do nowej ustawy jest wzór formularza odstąpienia od umowy, z którego można skorzystać ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby konsument sformułował oświadczenie samodzielnie i własnymi słowami.
Skutki odstąpienia od umowy wystąpią zarówno po stronie przedsiębiorcy jak i konsumenta. Pierwszym zasadniczym skutkiem jest traktowanie umowy jako niezawartej.
W przypadku otrzymania przez przedsiębiorcę oświadczenia woli od konsumenta o odstąpieniu od umowy, zobowiązany on jest do niezwłocznego zwrotu konsumentowi (nie później niż w ciągu 14 dni) wszystkich płatności, których dokonał konsument, w tym również te, związane z kosztami dostarczenia towaru. Forma zwrotu (gotówka, przelew, zwrot na kartę) powinna być taka sama, jakiej użył konsument w celu dokonania zapłaty za towar, chyba że, konsument wyrazi zgodę na inna formą i nie będzie się ona wiązać dla niego z dodatkowymi kosztami. Konsument pokrywa wszystkie bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy (np. koszty opakowania, zabezpieczenia, nadania), chyba że przedsiębiorca zgodził się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności ich poniesienia.
Co ważne, przedsiębiorca ma prawo wstrzymać sie ze zwrotem rzeczy do momentu otrzymania zwracanego towaru lub otrzymania potwierdzenia wysyłki tego towaru.
Konsument zobowiązany jest natomiast do niezwłocznego odesłania towaru (nie później niż w terminie 14 dni od daty , w którym złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy). W celu zachowania 14 dniowego terminu wystarczy towar odesłać przed upływem tego terminu. Niedokonanie tej czynności w przewidzianym czasie nie ma wpływu na skuteczność rozwiązania umowy, powodując jednak powstanie odpowiedzialności konsumenta wobec przedsiębiorcy za skutki zwłoki.
W pewnych sytuacjach przedsiębiorca ma obowiązek odebrać towar od konsumenta:
– umowa została zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa;
– towar dostarczono do miejsca zamieszkania konsumenta;
– charakter towaru nie pozwala na odesłanie go w zwykły sposób pocztą.
O czym warto pamiętać w przypadku odstąpienia od umowy, to fakt, że obok umowy głównej wygasają również inne umowy z nią powiązane zawarte z przedsiębiorcą oraz innymi podmiotami, z którymi przedsiębiorca się porozumiewał, np. umowy ubezpieczenia. Stroną zobowiązaną do poinformowania innych podmiotów o fakcie wygaśnięcia umowy jest przedsiębiorca.
Prawo do odstąpienia od umowy może zostać wyłączone bądź ograniczone w kilku sytuacjach przewidzianych w przypadku zawarcia umowy poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość
Przypadki te dotyczą umów:
1) o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który przed rozpoczęciem świadczenia został poinformowany o tym, że po jego spełnieniu utraci prawo do odstąpienia od umowy ,
2) w których cena lub wynagrodzenie zależą od wahań na rynku finansowym, niezależnych od przedsiębiorcy i mogących wystąpić przed upływem terminu na odstąpienie od umowy ,
3) w których przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb
4) w których towar szybko ulega zepsuciu lub ma krótki termin przydatności do użycia
5) w których przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub higienę, jeżeli opakowanie to zostało otwarte po dostarczeniu,
6) w których przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami
7) w których przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, jeśli ich cena została uzgodniona podczas zawarcia umowy sprzedaży, dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni, a wartość zależy od wahań na rynku, pozostających poza kontrolą przedsiębiorcy
8) w których konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca przyjechał do niego w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji
9) w których przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli zostało ono otwarte po dostarczeniu
10) o dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę;
11) zawartych w drodze aukcji publicznej
12) o świadczenie usług hotelarskich, przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi
- Reklamacja towaru ( przepisy Kodeksu cywilnego)
W przypadku kiedy zakupiony przez konsumenta towar ma wadę, jest on uprawniony do złożenia reklamacji, żądając naprawy lub wymiany, bądź też obniżenia ceny czy odstąpienia od umowy.Podstawą reklamacji będzie zawsze rękojmia, a gwarancja jeżeli została udzielona a przez sprzedawcę. Wybór podstawy należy do konsumenta.
Obie wspomniane instytucje po dniu 25 grudnia 2014 r. regulowane będą przez zmienione przepisy Kodeksu cywilnego, m. in. art. 556, 5561-5563, 557-561, 5611-5614, 563-564, 566-568, 576
Treść nowej ustawy znaleźć można m. in. na stronie :
http://www.prawakonsumenta.uokik.gov.pl/pliki/ustawa_o_prawach_konsumenta.pdf
Wprowadzone zmiany, co do zasady zwiększają uprawnienia konsumentów w ewentualnych sporach z przedsiębiorcami, wpływają również ma ujednolicenie praw konsumentów na terenie UE a poprzez rezygnację z pewnego dualizmu odpowiedzialności sprzedawcy (tj. niezgodność towaru z umową dla konsumentów i rękojmia dla pozostałej części nabywców) przyczynią się również do ujednolicenia przepisów krajowych w tym zakresie.
Radca Prawny Katarzyna Pitera