O ile strona nie jest zwolniona od kosztów sądowych, wnosząc apelację od wyroku bądź postanowienia w postępowaniu nieprocesowym rozstrzygającego co do istoty sprawy, musi wnieść opłatę, od powołanego środka zaskarżenia.
Sposób uiszczenia opłaty został określony w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 27, poz. 199).
Jasno trzeba zaznaczyć, iż zgodnie z powołanym rozporządzeniem i wykształconą praktyką (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 29 listopada 2001 r. (V CZ 232/2001) opłatę od apelacji co do zasady wnosi się na rachunek Sądu I instancji.
Co jednak w sytuacji, gdy strona omyłkowo wniesie opłatę od apelacji bezpośrednio na rachunek Sądu II instancji?
Tutaj również wykształciła się praktyka Sądów odrzucania apelacji na podstawie art. 370 KPC jako niewłaściwie opłaconej. Praktykę tą przerwał dopiero Trybunał Konstytucyjny. Otóż w Wyroku z dnia 29 kwietnia 2008 r. SK 11/2007 OTK ZU 2008/3A poz. 47 Trybunał Konstytucyjny orzekł:
§ 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2006 r. Nr 27 poz. 199), w części obejmującej słowo „właściwego”:
a) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz z art. 78 Konstytucji,
b) nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.
Ponadto postanawia:
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. 1997 r. Nr 102 poz. 643, z 2000 r. Nr 48 poz. 552 i Nr 53 poz. 638, z 2001 r. Nr 98 poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169 poz. 1417) umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Stan faktyczny skargi konstytucyjnej w powołanej sprawie był następujący:
„Wyrokiem z 6 kwietnia 2006 r. (XGC 58/2006) Sąd Okręgowy we Wrocławiu, Wydział X Gospodarczy, oddalił powództwo skarżącej spółki i obciążył ją kosztami postępowania. W dniu 17 maja 2006 r. pełnomocnik strony powodowej (tj. skarżącej) wniósł do Sądu Okręgowego we Wrocławiu apelację od powyższego wyroku. Do apelacji dołączony został dowód uiszczenia opłaty sądowej (kopia przelewu) w kwocie 10.906 zł, na rachunek bankowy Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu.
Postanowieniem z 29 maja 2006 r. (XGC 58/2006) Sąd Okręgowy we Wrocławiu, Wydział X Gospodarczy, na podstawie art. 130[2] § 3 k.p.c., odrzucił apelację jako nieopłaconą. Sąd ustalił, że do 25 maja 2006 r. opłata od apelacji nie wpłynęła ani do kasy Sądu Okręgowego we Wrocławiu, ani na rachunek bankowy tego sądu. W związku z tym środek odwoławczy należało odrzucić bez uprzedniego wzywania do uiszczenia opłaty. Na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu strona powodowa złożyła zażalenie, które zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu postanowieniem z 7 lipca 2006 r. (I ACz 1114/2006).„
Trybunał Konstytucyjny dopatrzył się naruszenia przepisów Konstytucji przez powołane w skardze konstytucyjnej przepisy i orzekł o ich niekonstytucyjności. Wyrok ten wskazał, iż praktyka odrzucenia apelacji jako nieopłaconej, w przypadku gdy opłata wpłacona została na rachunek Sądu II instancji nie może się ostać.
Potwierdzeniem tego stanowiska było Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 17 lipca 2008 r. II PZ 15/2008:
„Uiszczenie opłaty od apelacji bezpośrednio w sądzie drugiej instancji nie stanowi podstawy do jej odrzucenia.”
Wymogi formalne złożenia apelacji złagodzone zostały również poprzez dodanie art. 369 §3 KPC ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Od 3 maja 2012 roku wniesienie apelacji bezpośrednio do Sądu II instancji powoduje zachowanie terminu o którym mowa w 369 §1 i §2 KPC (wcześniej orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazywało, iż terminem wniesienia apelacji będzie w tej sytuacji, termin przekazania apelacji przez Sad II instancji Sądowi I instancji. Jeżeli Sąd II instancji „spóźniłby się” i przekazał apelację po upływie ustawowego terminu do jej wniesienia, powodowało to negatywne skutki dla strony).
Obecnie, z racji wprowadzenia możliwości skierowania apelacji bezpośrednio do Sądu II instancji, tym bardziej dopuszczalna wydaje się być sytuacja uiszczenia opłaty od apelacji bezpośrednio na rachunek Sądu II instancji.
Radca Prawny Jakub Pitera